विभाग नववा : ई-अंशुमान
ऊदिल भानन (बेंझोफिनोन) क६उ५.कप्र.क६उ५ ऊदिलभानन यास द्विभानिल कितन (डायफेनिल केटोन) असेंहि दुसरें एक नांव आहे. याची घटना क६उ५कप्र.क६उ५ अशी असून गंधवर्गांतील (अ‍ॅरोमॅटिक) जे खरे कितन (केटोन) आहेत त्यांचा हा दर्शक (रिप्रेझेंन्टेटिव्ह) आहे. ऊदिलभानन तयार करण्याच्या पुष्कळ रीती आहेत त्यापैकीं कांहीं खालीं दिल्या आहेत.
खटऊदित [कॅलशिअम बेंझोएट] याचें शुष्क [ड्राय] पातन केलें म्हणजे ऊदिलभानन तयार होतो. किंवा (२) ऊदायिल हरिदाची [बेंझोयिल क्लोराइड] क्रिया ऊदिन [बेंझीन] वर निर्जल स्फटहरिदाच्या [अ‍ॅल्युमिनिअम क्लोराइड] सान्निध्यांत केली असतां जसें.-
ऊदिन + ऊदायिल हरिद + स्फटहरिद = ऊदिलभानन + उद्धराम्ल
क६उ६ हकप्रक६उ५ [स्फह३] = क६उ५कप्र.क६उ५ उह
(३) कर्बनिल हरिदाची [कारबोनिल क्लोराइड] क्रिया ऊदिनवर निर्जल स्फट हरिदाच्या [अल्युमिनयम क्लोराइडच्या] सान्निध्यांत केली म्हणजे; जसें:-
ऊदिन + कर्बनिल हरिद + स्फटंहरिद = ऊदिलभानन उद्धराम्ल
२क६उ ६कप्रह९ + [स्फह३] = क२उ५ कप्र क६उ५ ३उह.
हा द्विस्फटिकरूप (डाय मॉरफस) पदार्थ असून त्याचीं दोन रूपें असतात, तीं सव्य अपसव्य असतात. त्यास इंग्रजी नाव एनअ‍ॅटिओट्रॉपिक फार्म्स असें आहे. यांपैकीं एकरूप २६० श वर वितळतें व दुसरें ४८० श वर वितळतें. याचा उत्क्वथनबिंदु ३०६.१० श असतो. अस्फटिकरूप स्फुराच्या [डायमॉरफस फास्फोरस] सान्निध्यांत उज्जअदाम्ला [उज्ज हें रूप योजल्यास उज्ज अदाम्ल व उज्ज हें रूप योजल्यास उद अदाम्ल = हायड्र आयोडिक अ‍ॅसिड] च्या योगानें याचें रूपांतर द्विभानिल मधून [डायफेनिल मिथिन] [क६उ५] २कउ२ मध्यें होतें. पालाशबरोबर याची द्रावणक्रिया [फ्यूझन] केली म्हणजे त्याच्या रूपांत ऊदिन व उदाम्ल [बेंझॉइक अ‍ॅसिड] यांमध्यें होतें. ऊदिभाननजन्य पुष्कळ पदार्थ आहेत. त्यापैकीं त्रिमथिलद्विअमिद-ऊदिलभानन [ठेट्रा मेंथिल डाय अमिडो बेंझोफिनोन] किंवा ज्यास मिचलेरचा कितन [केटोन] म्हणतात. तो क प्र [क६ उ४ न. (क उ३) २]२ हा फार महत्त्वाचा पदार्थ आहे. हा १७३० श वर वितळतो. औद्योगिकदृष्ट्या हा उपयुक्त पदार्थ आहे. कारण विविध प्रकारच्या पदार्थांशीं याचें घनीकरण [कंडेप्सेशन केलें म्हणजे त्यापासून रंग तयार होतात. कर्बनिल हरिदा [कार्बोनिल क्लोराइड] ची क्रिया द्विमथिल नीलिन [डायमेथिल अनिलाइन] वर स्फटहरिदाच्या [अ‍ॅल्युमिनियम क्लोराइड] सान्निध्यांत केली म्हणजे हा पदार्थ तयार होतो. जसें:-
कर्बोनिल हरिद द्विमथिल नीलिन = उद्धराम्ल मिचलेरचा कितन
कप्रह२ + २क६उ५.न (कउ३)२ = उह + कप्र [क६उ४ न(कउ३)२]२
